آزمون رادیوگرافی صنعتی یا همان Radiographic Testing (RT) یکی از مهم‌ترین و قدرتمندترین روش‌های تست‌های غیرمخرب (NDT) در صنایع مختلف است. این روش، به‌جای تخریب قطعه، با استفاده از پرتوهای یون‌ساز به بررسی درونی اجسام می‌پردازد و عیوب پنهان در فلزات، جوش‌ها یا قطعات صنعتی را با دقت بالا نمایان می‌سازد.   📌 آزمون RT چیست؟ آزمون RT یا تست رادیوگرافی، فرآیندی است که طی آن از پرتوهای X یا گاما برای عبور از قطعه استفاده می‌شود. این پرتوها پس از عبور از جسم، روی یک فیلم حساس یا سنسور دیجیتال ثبت می‌شوند. در نقاطی که نقص یا کاهش چگالی وجود دارد، پرتو بیشتری عبور کرده و تصویر روشنتری ایجاد می‌شود. همین تفاوت در تیرگی تصویر، محل و نوع عیوب داخلی را مشخص می‌کند.             🔧 اجزای اصلی سیستم RT

• منبع تابش: پرتوی X از دستگاه X-ray) یا گاما (از رادیوایزوتوپ‌هایی مانند Iridium-192 یا Cobalt-60
• آشکارساز (Detector): فیلم رادیوگرافی یا سیستم دیجیتال (DR/CR)
• بدنه قطعه: معمولاً فلزات جوش‌خورده، لوله‌ها، سازه‌ها
• محافظت پرتویی: شیلد سربی، فاصله ایمنی، دزیمتری

  🧪 فرآیند گام‌به‌گام انجام RT

• آماده‌سازی قطعه و تمیزکاری سطحی
• قرار دادن منبع تابش در یک سمت قطعه
• نصب فیلم یا آشکارساز در سمت مقابل
• تاباندن پرتو با زمان و دوز مناسب
• ظاهر کردن فیلم یا دریافت تصویر دیجیتال
• آنالیز تصویر توسط اپراتور دارای صلاحیت سطح II یا III از ISO 9712
• تهیه گزارش کامل تست با مشخص کردن نوع، محل و اندازه عیوب

  🔬 عیوب قابل شناسایی با RT

• ترک‌های داخلی
• حفره‌های گازی (Porosity)
• آخال‌های سرباره
• ناپیوستگی‌های حجمی
• عیوب ذوب ناقص یا نفوذ ناقص در جوش‌ها
• خوردگی داخلی در لوله‌ها (با تکنیک‌های پیشرفته)

  ✅ مزایای آزمون RT

مزیت	توضیح
غیرمخرب	هیچ آسیبی به قطعه نمی‌رسد
تشخیص دقیق	حتی عیوب ریز و عمیق قابل شناسایی‌اند
ثبت مستند	امکان نگهداری تصاویر و استفاده در بازرسی‌های آینده
پوشش قطعات ضخیم	مناسب برای بررسی اجسام با ضخامت بالا

  ⚠️ محدودیت‌ها و چالش‌ها

• نیاز به رعایت شدید مقررات ایمنی پرتوی
• زمان‌بر بودن در مقایسه با برخی روش‌های سریع‌تر
• محدودیت در شناسایی عیوب سطحی برای آن‌ها روش‌هایی مثل PT و MT مناسب‌ترند
• نیاز به فضا و تجهیزات تخصصی برای تابش و ظهور فیلم

  📚 مدارک و استانداردهای مرتبط ISO 9712 – تایید صلاحیت اپراتورهای RT (سطح I تا III) ASME Section V – دستورالعمل‌های اجرای RT در تجهیزات تحت فشار EN 444 و EN 1435 – استانداردهای اروپایی RT ASTM E1030 – راهنمای استفاده از منابع پرتو   👨‍🏫 چرا باید RT را بشناسیم؟ شناخت دقیق آزمون RT برای مهندسین بازرسی، متخصصین NDT، کارفرمایان پروژه‌های نفت، گاز، نیرو و حتی صنایع نظامی حیاتی است. استفاده صحیح از RT می‌تواند از فجایع مهندسی، نشت‌های خطرناک، یا ترکیدگی مخازن جلوگیری کند. همچنین، آشنایی با این روش یک گام ضروری در مسیر دریافت گواهی‌های بین‌المللی مانند ISO 9712 است.   ✍️ جمع‌بندی آزمون رادیوگرافی یکی از پیشرفته‌ترین و دقیق‌ترین ابزارهای مهندسی برای ارزیابی سلامت داخلی قطعات فلزی و جوش‌ها است. با توجه به حساسیت بالای پروژه‌های صنعتی و عمرانی، استفاده از RT نه تنها انتخابی هوشمندانه، بلکه ضرورتی فنی برای تضمین کیفیت و ایمنی محسوب می‌شود.