مقدمه
سازمان آموزش فنی و حرفهای کشور — نهاد دولتی اصلی برای آموزش مهارتی در ایران — با استفاده از مجموعهای از بخشنامهها، آییننامهها و مقررات، فعالیت مراکز آموزشی (دولتی یا خصوصی) را تنظیم، نظارت و استانداردسازی میکند.
برای هر مرکز آموزشی آشنایی با این بخشنامهها حیاتی است: هم برای اخذ/تمدید مجوز، هم برای اطمینان از اجرای استانداردها، هم برای اعتبار بخشی به دورهها. در این مقاله به مهمترین بخشنامهها میپردازیم و توضیح میدهیم که چرا هر مرکز آموزشی باید آنها را بداند و رعایت کند.
بخشنامهها و آییننامههای کلیدی
1. آییننامه نحوه تشکیل و اداره آموزشگاههای فنی و حرفهای آزاد
-
این آییننامه، «قانون تنظیم رفتار مراکز آموزشی آزاد» را برای کسانی که میخواهند آموزشگاه مجاز راهاندازی کنند، تعریف میکند.
-
بر اساس آن: آموزشگاه (یا مرکز آموزشی) باید استانداردهای خاصی — فضا، تجهیزات، نیروی انسانی، شرایط قانونی — را داشته باشد تا پروانه تأسیس دریافت کند.
-
این آییننامه شامل تعاریف «آموزشگاه»، «مؤسس»، «پروانه تأسیس»، «مدیر آموزشگاه» و شرایط آنهاست.
چرا مهم است: بدون رعایت این آییننامه، درخواست مجوز تأسیس یا فعالیت آموزشگاه پذیرفته نخواهد شد؛ یعنی برای مراکزی مثل سایان – حتی اگر دوره ارائه دهند — داشتن این پروانه الزامی است.
2. شرایط و ضوابط اخذ مجوز آموزشگاه (پروانه تأسیس / مرکز آموزشی)
-
برای تأسیس مرکز آموزشی تحت نظارت سازمان، باید شرایط عمومی و اختصاصی رعایت شود: محل مناسب، فضای آموزشی/کارگاهی، تجهیزات، نیروی انسانی واجد شرایط و …
-
پس از ثبت درخواست در “درگاه ملی مجوزهای کشور”، مدارک بررسی و بازدید صورت میگیرد و در صورت تأیید، “پروانه تأسیس” صادر میشود.
-
اعتبار پروانه معمولاً ۵ سال است و برای ادامه فعالیت باید مجدداً اقدام به تمدید نمود.
چرا مهم است: این بخشنامه/مقرره هویت قانونی مرکز آموزشی را تضمین میکند — بدون مجوز، دورهها از نگاه رسمی معتبر نیستند و گواهینامه صادرشده از طرف مرکز بیاعتبار است.
3. استانداردهای آموزشی و استاندارد حرفه / شغل
-
سازمان فنیوحرفهای استانداردهای آموزشی برای دهها حرفه و مهارت تصویب کرده است. مراکزی که دوره برگزار میکنند باید طبق آن استانداردها عمل کنند.
-
این استانداردها مشخص میکنند که هر دوره چند ساعت دارد، چه سرفصلهایی باید پوشش داده شود، چه تجهیزات و کارگاههایی لازم است، و شرایط لازم برای مدرسها.
چرا مهم است: اگر دوره تحت استاندارد نباشد، آموزش ناقص تلقی میشود و احتمال رد شدن مهارتآموز در آزمون یا رد شدن گواهینامه از نگاه کارفرما/سازمان بالا میرود.
4. مقررات آزمون و صدور گواهینامه
-
اگر موضوع آموزش جزو استانداردهای سازمان باشد و هنرجو شرایط را داشته باشد و در آزمون نهایی قبول شود، آموزشگاه موظف است او را به مراجع ذیصلاح معرفی کند تا گواهینامه رسمی صادر شود.
-
قرارداد بین آموزشگاه و فراگیر باید شامل این تعهد باشد؛ یعنی آموزشگاه متعهد میشود که پس از اتمام دوره، فراگیر را جهت آزمون و صدور گواهینامه معرفی نماید.
-
اگر بخشی از آموزش (مثلاً کار با LMS یا بخش نظری) بهصورت آنلاین یا از راه دور باشد، مرکز باید تضمین کند که سیستم مدیریت یادگیری (LMS) متصل به پورتال سازمان یا مطابق استاندارد باشد. (در مورد آموزشگاههای آزاد الکترونیکی)
چرا مهم است: برای تضمین اعتبار گواهینامه و اطمینان فراگیر و کارفرما؛ اگر این مقررات رعایت نشود، گواهی رسمی صادر نشده یا قابل استعلام نخواهد بود.
5. مقررات انضباطی و اخلاقی برای فراگیران و آموزشگاهها
-
مطابق آییننامه، غیبت بیش از حد مجاز، خسارت به تجهیزات، انصراف بعد از ثبتنام و… عواقبی دارد؛ ممکن است حذف از دوره، توقف گواهینامه یا استرداد نشدن شهریه در پی داشته باشد. آموزشگاههایی که در قرارداد خود دورههایی برگزار میکنند باید این مقررات را به فراگیر اطلاع دهند و رعایت کنند.
چرا مهم است: برای حفظ نظم، کیفیت و عدالت آموزشی — همچنین برای جلوگیری از سو استفاده — وجود این مقررات الزامی است.
چرا هر مرکز آموزشی باید این بخشنامهها را بداند و رعایت کند
| هدف / فایده | اهمیت |
|---|---|
| قانونی بودن فعالیت | بدون مجوز و پروانه تأسیس، مرکز فاقد اعتبار است |
| تضمین کیفیت آموزش | استانداردها تضمین میکنند دوره کامل، استاندارد و معتبر باشد |
| اعتبار گواهینامه | فقط مراکزی که قوانین را رعایت کنند، گواهی معتبر دریافت میکنند |
| افزایش اعتماد هنرجویان و شرکتها | وقتی مرکز بر اساس قوانین عمل کند، مخاطب اعتماد بیشتری دارد |
| جلوگیری از مشکلات حقوقی و نظارتی | عدم رعایت مقررات ممکن است به لغو مجوز یا شکایت منجر شود |
چگونه میتوان بخشنامهها و آییننامهها را پیدا و دانلود نمود
-
مراجعه به پایگاه قوانین رسمی کشور — مثلا بخش «قانون / آییننامه» و جستجوی “آییننامه نحوه تشکیل و اداره آموزشگاههای فنی و حرفهای آزاد”
-
در وبسایت رسمی سازمان فنیحرفهای (یا وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی) — البته برخی بخشنامهها ممکن است منتشر عمومی نشوند.
-
استفاده از سامانه درگاه ملی مجوزهای کشور؛ هنگام درخواست پروانه، نسخه الکترونیکی مقرره برای متقاضی نمایش داده میشود.
-
از طریق مراکز حقوقی / مشاوران متخصص در زمینه تاسیس آموزشگاه؛ آنها معمولاً فایل PDF آییننامه را دارند.
نتیجهگیری
اگر مرکزی به صورت جدی به ارائه دورههای مهارتی معتبر فکر میکند، بدون آشنایی و پایبندی به این بخشنامهها عملاً اعتبار آن مرکز زیر سؤال میرود. رعایت الزامات قانونی — از مجوز تاسیس گرفته تا استاندارد آموزش و صدور گواهینامه — نه گزینه است، بلکه ضرورت.
منابع و لینکها
-
آییننامه تشکیل و اداره آموزشگاههای فنی و حرفهای آزاد (مصوب ۱۳۸۵) Nezamat+1
-
راهنمای اخذ مجوز آموزشگاه فنی و حرفهای — شرایط و مراحل HeyVa Law+2ثبتشو+2
-
فهرست استانداردهای آموزشی سازمان فنی و حرفهای (گروهها و رشتهها) آموزشگاه کامپیوتر پایا+1
-
مقررات قرارداد و صدور گواهینامه رسمی برای مراکز آموزشی Novin Danesh Pajoohan+1
-
آییننامه انضباطی فراگیران (قوانین مربوط به غیبت، خسارت، انصراف و…) نیکوروش+1